4+4+4 Sistemi Avantajları ve Dezavantajları Nedir?

Türkiye’de eğitim sistemi üzerine tartışmalar ve sistem değişiklikleri her zaman devam etmiştir. Dünyanın eğitim sistemini en çok değiştiren ülkelerinden birisiyiz. Öyle ki aynı iktidar döneminde eğitim sisteminde birden fazla değişiklik yaşanabiliyor. 4+4+4 sistemi gündemimize eğitim sistemi ile ilgili olarak son giren tartışma konusu oldu. Bu çokça tartışılan 4+4+4 sistemi nedir? Eğitim sistemi bu sistem ile köklü bir değişikliğe uğrayacak. Peki 4+4+4 sistemi nasıl uygulanacak? 4+4+4 sistemi ile birlikte eğitimde ne gibi değişiklikler yaşanacak? Yeni getirilecek 4+4+4 sistemi avantajları nelerdir. Eğitime ne gibi katkıları olacak? 4+4+4 sistemi dezavantajları nelerdir? Eğitim yaşını aşağı seçen ve mesleki yönelmeyi ilkokul sıralarına kadar indirecek olan 4+4+4 sistemi ne getiriyor?
4+4+4 sistemi nedir? Nasıl uygulanacak? 28 Şubat Süreci olarak bilinen ve artık bir darbe olarak algılanan dönemde eğitim sistemi ideolojik kaygılar ile büyük bir değişim yaşamıştı. Temel hedefi dini eğitimi sınırlandırmak olan ve bu gaye ile artık üçüncü dünya ülkelerinin bile terk etmekte olduğu 8 yıllık kesintisiz eğitim gibi pedagojik açıdan sıkıntılı bir sistem dayatılmıştı. Bu sistemin hasarı en büyük oranda mesleki eğitim üzerinde yaşanmıştı. Ülkede mesleki eğitim kurumları olan meslek liseleri bu uygulama ile tamamen kapanma noktasına gelmişti. 4+4+4 sistemi nedir sorusu işte bu sisteme alternatif olacak bir sistem getirilmesinin gündeme alınması ile akıllara yerleşti. Eğitim felsefesi ve pedagojisine ters, evrensel eğitim standartlarına da zıt 8 yıllık kesintisiz eğitim modeli yerine getirilmesi düşünülen 4+4+4 sistemi 3 aşamalı, kesintili ve zorunlu bir eğitim anlayışına dayanıyor. 4+4+4 sisteminin gündeme gelmesi ile birlikte bütün velilerin merakı bu konuya yöneldi. 4+4+4 sistemi nedir sorusu özellikle eğitim çağında çocukları olanların aklına takılıyor. Örneğin halen ortaöğretimde eğitim görenler için 4+4+4 sistemi nasıl uygulanacak? Yeni getirilmesi düşünülen 4+4+4 sistemi avantajları neler olacak? Yeni sistemin kötü yanları nelerdir? 4+4+4 sistemi dezavantajları özellikle küçük yaşta çocukların eğitime başlaması ve çocuk işçi sayısını arttırması olarak dikkat çekiyor. Ayrıca 4 yılın ardından eğitimin zorunlu olmaması özellikle kız çocuklarının okutulmaması gibi bir sorunu beraberinde getirebilir.
Bu yeni yaklaşımın avantaj ve muhtemel dezavantajlarına geçmeden önce, kısaca hakkında bilgi vermekte fayda var. 4+4+4 sistemi ile üniversite öncesi eğitim üç aşamada ele alınacak. İlk olarak ilköğretimin 4 yılı zorunlu ve temel eğitim olarak getiriliyor. Öğrencilerin 5. sınıfla beraber kendilerinin belirleyeceği alanlarda eğitim alma imkânı doğuyor. 4+4+4 sisteminin ikinci aşaması olan 5. sınıfla birlikte öğrenciler, ortaöğretim programlarına hazırlanmalarını sağlayan dersler alacak. Öğrenciler temel derslerin yanı sıra, seçmeli dersleri de kendileri tercih edebilecek. Öğrenciler, 5, 6, 7, 8. sınıflardaki seçmeli derslerde sayısal, sözel veya mesleki yoğunlukta eğitim alabilecek. Yani öğrencilerin mesleki tercihleri bu sıralarda ayrılmaya başlanacak. Seçmeli dersler, ilerleyen yılarda çocukların gideceği lise türlerini belirleyecek.
Bu noktada 4+4+4 sisteminin en çok tartışılan ilk dört yılın ardından kesintiye izin vermesi yöntemi geliyor. Buna göre ilk dört yıllık temel eğitimin ardından öğrenciler dışarıdan eğitime devam edebilecek. Bu madde kız çocukların eğitimden alınmasına sebep olacağı gerekçesi ile eleştiriliyor. Bu eleştiriler nedeni ile açık öğretim hakkı ikinci 4 yılın sonuna alındı. Yani öğrenciler dışarıdan eğitim hakkından ikinci 4 yılın ardından faydalanabilecek. Bir diğer 4+4+4 sisteminin tartışmalı konusu ise mesleki eğitim konusunda kendisini gösteriyor. 4+4+4 sistemi mesleki eğitimi canlandırma adına, çıraklık eğitiminin ilköğretim 1. kademe olarak bilinen ilk 4 yılın ardından yani 10 yaşında başlamasını planlıyor. Ancak bu durum çocuk işçi sayısının artacağı endişesiyle değişikliğe uğradı ve plandan çıkarıldı. Ayrıca 4+4+4 sistemi ile 60 aylık çocuklar eğitime başlayacak. Bu 5 yaşında ilkokula başlanmasını gerektiriyor. Zihinsel ve bedensel yeterliliği oluşmamış bu yaştaki çocukların eğitime ne kadar adapte olabileceği tartışılıyor. 4+4+4 sistemi ile çocuklar ilköğretim okullarından 13 yaşında mezun olacaklar.
4+4+4 sistemi temel olarak çocukları kabiliyetlerine göre eğitmeyi ve mesleki tercihleri daha erken yaşlarda gerçekleştirmeyi hedefliyor. 4+4+4 sistemi nasıl uygulanacak, bu tercihlerin o yaşlarda bir çocuk tarafından yapılmasının ne kadar doğru olacağı, ayrıca ilerleyen yıllarda tercihlerini değiştirmek isteyenlerin ne gibi güçlükler yaşayacağı planın ayrıntılarının netleşmesi ile görülecek. 4+4+4 sistemi avantajları da yok değil. 4+4+4 sistemi ne getiriyor, ne gibi avantajları var öncelikle bu konuya bir göz atalım. Sekiz yıllık kesintisiz eğitim artık dünyanın en ilkel sistemlerine özgü bir eğitim modeli olarak uygulanıyor. İdeolojik ve tek tipçi bir yaklaşımı simgeleyen bu sistemin yerine getirilecek olan 4+4+4 sistemi öğrencileri kabiliyetleri yönünde belli bir hedefe yönlendirmeyi hedefliyor. 4+4+4 sistemi ya da kesintili sistem, mesleki eğitim ve kabiliyet yönünde doğru tercihler yapılmasının erken yıllarda olması nedeni ile ileriye doğru bir ümit ışığı olarak değerlendirilebilir. 4+4+4 sistemi ile birlikte alanlara göre tercih farkları, katsayı gibi eğitimde fırsat eşitliğini kısıtlayan uygulamalara son verdiği için olumlu bir yaklaşım.
4+4+4 sistemi ile birlikte 8 yıl bir arada eğitim gören 6 yaşında çocuklar ile 14 yaşındaki çocukları ayırması olumlu bir gelişme olarak görülebilir. Arasında yaş farkı çok olan bir arada eğitim modelleri pedagojik açıdan olumsuz bulunmaktadır. 8 yıllık kesintisiz eğitimin kötü yanlarından birisi de aynı çatı altında aralarında yaş farkı çok olan çocukları toplamasıdır. 4+4+4 sisteminin iyi yanlarından biri bu yaş farkının 6 – 10 aralığına çekmesidir ki bu eğitimcilerinde hakkını verdiği bir konudur.
4+4+4 sisteminin iyi yanlarından birisi de alan belirleme yaşını geri çekmesidir. Mevcut sistemde çocuklar okuyacakları alanı 15 yaşında seçmektedir. Oysa bu mesleki eğitim için çok geç bir yaştır. 4+4+4 sistemi ile çocukların ilgi alanları ve kabiliyetleri erken yaşlarda belirlenerek bu alanlara yönelmeleri sağlanabilecek.
4+4+4 sisteminin iyi yanları genellikle böyle. Ancak sistemin bazı kötü yanları da var. 4+4+4 sistemi nasıl uygulanacak bununla ilgili net bir plan ortaya konmuş değil. Sadece hedeflenen model üzerinden 4+4+4 sisteminin avantajları kadar 4+4+4 sistemi dezavantajları da okunabilir. 4+4+4 sisteminin kötü yanları nelerdir birazda bu konuya eğilmek gerekebilir. 4+4+4 sisteminin kötü yanlarının başında eğitim yarışını 5 yaşa indirerek okul öncesi eğitimi iyice sınırlamasıdır. 6 yaşındaki çocukların bile ilköğretim eğitimine ne kadar uygun oldukları tartışılırken bu yaşın 5’e indirilmesi eğitimcileri endişelendiriyor. Öğretmenler henüz oyun çağındaki bu yaş grubuna, okuma-yazma ve bazı aritmetik becerileri nasıl öğretecekler? Dünyada 4+4+4 sistemine yakın eğitim sistemleri uygulayan ülkelere bakıldığında Fransa’da, öğrenciler 6 yaşında ilkokula başladığı görülüyor. Ancak, 3 yaşından itibaren anaokuluna gitmeye başlıyorlar. Belçika’da da 3 yıl anaokulu eğitimi okul öncesi eğitim olarak veriliyor. İsveç, Danimarka, Kanada, Norveç, Almanya, Hollanda, Finlandiya, İtalya, ABD ve İsviçre’de öğrencilerin yüzde 95'i anaokulu eğitimi alıyor. Ülkemizde ise bu oran yüzde 33'ler civarında seyrediyor. Okul öncesi eğitim, ilköğretime başlamadan önce, çocukların ilgi alanlarını belirleyip, yetenekleri ve zekalarını daha verimli bir şekilde geliştirmek; özgüvenli, saygılı, uyumlu bireyler yetiştirmek için çok önemli bir aşama olarak görülmelidir.
4+4+4 sistemi lise öğrenimini 4 yıl olarak getirmektedir. Oysa müfredata göz atıldığında lise için 3 yılın yeterli olduğu görülmektedir. Son yıl sınav stresi ve zaman israfı gibi görünmektedir. Bunun yerine üniversite sınav sistemi değiştirilerek lise eğitimi boyunca yaygınlaştırılmalı ve çocukların ders durumları üniversite girişte etkili olmalıdır. Liseler için 3 yıl yeterlidir. 4+4+4 sistemi ile birlikte mesleki eğitim büyük önem kazanacak. Bu da binlerce yeni branşın eğitim sistemine dahil olması anlamına gelecek. Temel branşlarda bile 100 bin üzerinde öğretmen açığı olan ülkemizde bu yeni branşların açılması ile birlikte öğretmen açığı rakamı katlanacak ve boş geçen ders sayısı artacaktır.
4+4+4 Sistemi Avantajları ve Dezavantajları Nedir?,